Patates Yetiştiriciliği 3. Bölüm

4. YETİŞTİRİLME İSTEKLERİ

4.1 İklim İsteği

Sıcaklık isteği: Patates ılıman ve serin iklim bitkisidir. Patates yetişme süresi boyunca ortalama 15-18˚C aralığında bir sıcaklık istemektedir. Patates bitkisinin toprak üstü aksamı -1,5˚C, -1,7˚C’ye kadar, yumru -1,4˚C’Den -2˚C’ye kadar dayanabilmektdire, ama daha düşük sıcaklarda bitki ve yumruda zararlar görülmektedir. Hava sıcaklığı 30˚C’nin üzerine çıktığında, bitkilerde su kaybı çok fazla olmaya başlar, bu yüzden su dengesini sağlayabilmek için, stomalarını kapatmak zorunda kalırlar. Yüksek sıcaklığın neden olduğu stoma kapanması sonucu yumru büyümesi durur. Yüksek sıcaklık genel olarak bitkinin vejetatif gelişmesini hızlandırmaktadır, ama yumru oluşumunu geciktirmektedir bu da verim azalması demektir. Dikim için toprak sıcaklığının 8˚C olması gerekir, toprak sıcaklığı 8˚C’ nin altında ise dikimin geç yapılması daha iyidir.

Yağış ve nem isteği: Patates kuraklığa çok dayanıklı bir bitki değildir. Yetişme mevsimi oyunca dağılmış olarak 300-450 mm’ lik yağış ve sulama toplamına ihtiyacı vardır.

4.2 Toprak İsteği

Patates bitkisinin saçak kök yapısında olduğu için kök sistemi zayıftır bu sebeple derin profilli, havadar, yumuşak, kabarmış, iyi ısınabilen ve süzek topraklarda bol, düzgün ve kaliteli yumrulu ürün vermektedir. Ağır bünyeli topraklar bitkini kök gelişimini engeller, yumruların çürümesine neden olur, bu da verim kaybı demektir. Patates toprağın nötr ve hafif asit yani toprak pH değerinin 5.5 – 6.0 olduğu şartlarda daha iyi gelişim göstermektedir. pH değeri 4.8’ in altında ise bitkilerde kalsiyum yetersizliği belirtileri görülmektedir, bu da bitki glişimini olumsuz etkilemektedir. Taban suyunun yüksek olduğu ve çorak yani tuzlu olan topraklarda patates tarımı yapılamaz.

5. YETİŞTİRİLME ŞEKLİ

5.1 Tohum Yatağı Hazırlığı:

Patates bitkisi toprak altı organları için yeterli oksijeni ve nemi sağlayabilen ayrıca aşırı su tutmayan, iyi yapılı, gevşek ve özellikle meyvede hasar görülmemesi için keseksiz bir tohumluk yatağı ister.

5.2 Tohumluk Kalitesi:

Patates yetiştiriciliğinde verimmi etkileyen en önemi faktörlerden biri de tohumluğun kalitesidir. Tohumluk kalitesi ile anlatılmak istenen; toumun türü, sağlık durumu, fizyolojik yaşı, yumru boyu ve filiz gelişimi gibi verimi doğrudan etkileyen özelliklerdir. Bu özelliklerin ekilecek bölgenin iklim ve toprak koşullarına göre en iyi şekilde seçilmesi gerekmektedir.

5.3 Çeşit Seçimi: 

Yetiştirici nasıl bir ürün elde etmek istediğine dikimden önce karar vermelidir, üretim amacınına göre en uygun tohumu belirlemelidir. Patates çeşitlerinin yetişme süreleri birbirinden farklıdır bu yüzden turfanda veya normal patates yetiştirme amacına göre uygun çeşit seçimini yapmalıdır. Çeşide karar verirken tohumun sağlık durumuna da fikkat edilmelidir. Temiz tohumluk seçilmelidir. Tohumun patateste sık görülen; patates siğili, bakteriyel solgunluk, kahverengi çürüklük, patates kist nematodu, halkalı çürüklük ve virüs gibi hastalık ve zararlılarla bulaşık olmadığından emin olunmalıdır.

5.4 Dikim Zamanı:

Ülkemizde farklı iklim koşullarının yaşanması sayesinde, bir iki ay dışında neredeyse tüm yıl tohumluk veya yemeklik patates üretimi yapılmaktadır. Bölgelere göre ekim tarihleri değişiklik gösterilmektedir, mesela akdeniz iklimini yaşandığı bölgelerde ve karasal iklimin yaşandığı bölgelerde dikim zamanı çok farklıdır. 

5.6 Dikim Derinliği:

Dikimden sonra toprağın düzleştirilmesiyla, toprak yüzeyi ile tohumluk yumrunun üst kısmı arasındaki uzaklık dikim derinliği olarak kabul edilmektedir. Buna göre yüzeysel dikimde 0-2 cm’ye, orta derin dikimde 2-5 cm’ye, derin dikimde ise 5 cm’den fazla derinliğe dikim yapılmalıdır. 

(Fotoğraf 8: Patates yetiştiriciliğinde dikim derinliği)

5.7 Dikim Mesafesi: 

Dikim mesafesi tarımı yapılan patatesin çeşidine, iklim koşullarına, toprak çeşidine ve elde edilmek isrenen yumru büyüklüğüne göre değişmektedir. Genelde sıra arası 70-75 cm tercih edilmektedir. Patatesin dikimi ise makine veya elle yapılabilir. 

(Fotoğraf 9: Patatesin makine yardımıyla dikimi)

(Fotoğraf 10: Patatesin elle dikimi)

Yazar: İkbal KARATAŞ